Znaczenie znakowania moczem: komunikacja chemiczna w świecie gryzoni

Co zawiera znak moczowy?

Mocz szczura zawiera bogactwo informacji na temat osobnika, który go wydziela. W tym znajduje się informacje o gatunku, płci, wieku, statusie reprodukcyjnym, dostępności seksualnej, statusie społecznym, tożsamości indywidualnej oraz aktualnym poziomie stresu. Również wiek znaku zapachu jest istotny, co może wpływać na jego interpretację przez inne szczury.

Kto znakuje moczem?

Zgodnie z badaniami, zarówno samce, jak i samice znakują moczem, ale znakowanie jest zróźnicowane płciowo. Samce znakują znacznie częściej niż samice. Dodatkowo, dorosłe szczury znakują więcej niż młode, a nietknięte szczury znakują więcej niż te po sterylizacji. Samice znakują intensywniej w okresie cyklu reprodukcyjnego, zwłaszcza w nocy przed ovulacją.

Gdzie zachodzi znakowanie moczem?

Szczury znakują swoje otoczenie, szczególnie obiekty, po których mogą swobodnie chodzić. Znakują również inne szczury oraz reagują na nowe zapachy i mocz innych szczurów.

Badania wskazują, że znakowanie moczem jest silnie związane z poziomem hormonów. Samice znakują najwięcej w dzień przed ovulacją, co koreluje z wzrostem estrogenów i progesteronu. Natomiast u samców, znakowanie moczem jest związane z poziomem testosteronu. Kastracja istotnie zmniejsza ilość znakowania moczem u samców.

Szczur pachnący naturą

Funkcje znakowania moczem

Znakowanie moczem pełni kilka funkcji. Działa jako atrakcyjny sygnał seksualny, zwłaszcza u samców, którzy znakują częściej w obecności samicy w okresie rui. Samice preferują mocz samców z wyższym poziomem testosteronu. Ponadto, znakowanie moczem może pełnić rolę systemu etykietowania środowiska, pomagając szczurom utrzymać optymalne pole zapachowe w ich terenie.

Szczury oznaczają moczem także jedzenie. Świeże znaki moczowe przyciągają inne szczury do źródła jedzenia, co wskazuje na kulturowe przekazywanie preferencji żywieniowych między szczurami.

Czy znakowanie moczem jest territorialne?

Badania wskazują, że funkcja obronna terenu jest niejednoznaczna. Niektóre badania sugerują, że mocz szczurów odstrasza inne szczury, co byłoby zgodne z funkcją obronną, podczas gdy inne badania sugerują, że mocz przyciąga inne szczury. Warto zauważyć, że szczury norweskie w warunkach naturalnych przejawiają terytorializm przy niskich gęstościach populacji, jednak przy wysokich gęstościach przechodzą do hierarchii społecznej.

Znaczenie znakowania moczem międzyosobniczym

Jednym z ciekawych aspektów znakowania moczem jest także interakcja między osobnikami. Dorosłe samce znakują inne samce zależnie od ich pozycji społecznej, a samice mogą znakować samców z preferowanymi cechami genetycznymi.

Podsumowując, znakowanie moczem u szczurów norweskich to fascynujący obszar badań, który pozwala lepiej zrozumieć świat komunikacji chemicznej wśród gryzoni. Badania Hopp and Timberlake (1983) wskazują, że mocz szczura jest nośnikiem bogatej palety informacji, a jego znaczenie ma zarówno aspekty biologiczne, jak i społeczne. Warto kontynuować badania w tym obszarze, aby lepiej zrozumieć, jakie czynniki wpływają na to fascynujące zachowanie gryzoni.

 Materiały źródłowe:

1. S. Hopp, W. Timberlake (1983). "Odor cue determinants of urine marking in male rats (Rattus norvegicus)" Behavioral and Neural Biology
   Volume 37, Issue 1, January 1983, Pages 162-172; https://doi.org/10.1016/S0163-1047(83)91173-1.